1. Giriş
Bitkiler toprağa bağlı canlılardır. Hayatlarını sürdürmeleri bulundukları yerde yeterli besin maddelerinin (elementlerinin) olmasına bağlıdır. Toprak, çok sayıda mineral maddeyi yapısında bulundurur. Ancak, bunların miktarları her zaman yeterli değildir. Özellikle bitki yetiştirilen topraklar zamanla besin maddeleri (elementleri) bakımından fakirleşir. Üretiğimiz bitkilerden yeter miktar ve kalitede ürün alabilmemiz, toprakta eksilen mineral besin maddelerinin takviye edilmesine bağlıdır. Aksi halde, bitkilerde bir takım beslenme bozuklukları ve verim düşüşleri görülür. Pek çok üretici ziraatçılara “toprağıma hangi gübreden, ne miktarda, ne zaman ve ne şekilde vereyim?” gibi sorular sormaktadırlar.
Toprakta eksilen besin maddelerinin tespiti ile, toprağa hangi gübreden, ne miktarda verileceğinin belirlenmesinde toprak analiz yöntemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Toprak analiz yönteminde amaç topraktaki bitkiler tarafından alınabilir besin elementi miktarını öğrenmektir.
Analizlerde toprağın bazı özellikleri ve besin maddelerinin miktarları belirlenmektedir. Ayrıca, yetiştirilen veya yetiştirilecek bitkilerin ihtiyaç duyacağı besin maddeleri de belirlenmektedir.
Toprak analizlerinde başlıca dört aşaması vardır.
1. Toprak örneklerinin alınması,
2. Toprak örneklerindeki alınabilir besin elementlerinin belirlenmesi,
3. Analiz sonuçlarının değerlendirilmesi,
4. Gübre önerilerinin geliştirilmesi,
2. TOPRAK ÖRNEĞİ ALINMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:
Toprak analizlerinde örneklerin usulüne uygun alınması çok önemlidir. Araziyi temsil etmeyen, usulüne uygun alınmamış toprak örnekleri, en gelişmiş cihazlar ve yöntemlerle analiz edilse bile yanlış sonuçlar verebilir. Bu da para, emek ve zaman kaybı demektir.
Toprak örneği almadan önce, örnek alınacak yerin renk, meyil, yükseklik, toprak tipi ve drenaj durumu gibi toprak ve arazi özellikleri belirlenmelidir. Eğer arazi çok büyük ise ve farklılıklar gösteriyorsa arazinin kağıt üzerine bir krokisi (şeması) çizilir. Bu krokide (şemada) farklılıklar belirtilir. Farklı yerlerden farklı örnekler alınır.
Bu kroki (şema) üzerinde
Ahır gübresi veya kimyasal gübre verilen alanlar,
Toprak bünyesi farklı alanlar,
Renk farklılığı gösteren alanlar,
Tuzluluk görülen yerler,
Organik maddesi fazla olan alanlar,
Taban veya kıraç alanlar,
Meyil ve erozyon durumu farklı kısımlar,
Suların toplanabileceği çukur kısımlar işaretlenmelidir.
Toprak Örneği Alınmamayan Yerler
1- Çit veya yol kenarlarından,
2- Daha önce kireç, ticari gübre ve çiftlik gübresi yığılmış yerlerden,
3- Kanal ve karıklardan,
4- Harman yerinden,
5- Arazinin tümsek ve çukur kısımlarından,
6- Sap, çöp ve yabancı otların yakıldığı yerlerden,
7- Su birikintisi olan yerler ile sel basmış yerlerden toprak örneği alınmamalıdır.
Toprak Örnekleri Alırken Kullanılan Aletler:
1- Bel küreği, toprak burgusu veya toprak sondası gibi aletler,
2- Plastik kova, etiket, bilgi formu, naylon torba ve kurşun kalem gibi yardımcı malzeme
3. TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMASI
Toprak örnekleri bahçe, tarla veya seranın genişlik ve genel durumuna göre S, U veya Z şeklinde dolaşılarak, meyve bahçelerinde ağaçların taç iz düşümlerinden 0-30 (veya 0-20) cm ve 30-60 (veya 20-40) cm olmak üzere iki derinlikten, tarla veya seralarda ise 0-30 cm’lik tek derinlikten, en az 6 en fazla 20 değişik yerden alınmalıdır.
Örnek alınacak yerler işaretlendikten sonra, bu noktalardaki otlar çapa ve kazma ile toprak kaldırılmadan temizlenir. “V” şeklinde çukurlar açılır (Şekil 5). Çukurun yan duvarından bel-kürek ile önce 0-30 (veya 0-20) cm derinlikten 2-3 parmak kalınlığında toprak dilimi alınır (Şekil 5). Temiz bir plastik kova içine konur. Sonra 30-60 (veya 20-40) cm derinlikten aynı şekilde toprak dilimi alınır. Başka bir plastik kovaya konur. Belirlenen diğer noktalardan da örnekler alınır. Aynı derinliğe ait topraklar bir araya toplanır. İçindeki taş, bitki, artıkları temizlenir. Kesekler el ile mümkün olduğunca ezilir. Alınan toprak örnekleri iyice karıştırılır. Yaklaşık 1-1,5 kg kadarı naylon veya bez torbaya doldurulur. Kurşun kalem ile, “örneğin alındığı tarlayı veya arazi sahibinin adını, örneğin alındığı tarih ve yeri” belirten iki adet etiket yazılarak biri torbanın içine atılır. Diğeri torbanın ağzına bağlanır.
Alınan toprak örneği, aşağıdaki bilgiler yazılarak, ilgili laboratuvara gönderilir.
· Örneğin alındığı yer ( il, ilçe, köy)
· Örneğin alındığı mevkii
· Örneğin alındığı derinlik
· Örneğin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü (dekar)
· Sulu veya kuru ziraat yapıldığı
· Bir önceki yılda yetiştirilen ürün
· Bir sonraki yılda yetiştirilecek ürün
· Daha önce verilen gübre miktar ve cinsi
· Toprak tipi
· Sulama şekli,
· Drenaj türü
· Elde edilen verim
· Toprak kirliliği ve diğer problemler
· Toprak kirliliğine sebep olan maddeler
· Toprak kirliliğinin belirtileri ve bitkilerdeki hasarları
· İstenilen tahliller
Toprak analizleri 3-4 yılda bir tekrarlanmalıdır.
| |||||||
|
